Wednesday, April 27, 2011

भारतमा बन्दै छ लुम्बिनी

बुद्ध भारतमा जन्मिएका हुन् भनेर किताब छाप्ने भारतले अब नक्कली लुम्बिनी र तिलौराकोट पनि बनाउन थालेको छ । बुद्धको जन्मस्थलसम्बन्धी सबै विश्वमान्यता परिवर्तन गर्न भारतले उत्तरप्रदेशको अलिगढवामा धमाधम निर्माणकार्य गरिरहेको छ ।
नेपालको कपिलवस्तुसँग सीमा जोडिएको अलिगढवामा नक्कली कपिलवस्तु निर्माणकार्य अन्तिम अवस्थामा छ । उत्तरप्रदेशको सिद्धार्थनगर जिल्लाअन्तर्गत पीपरहवा क्षेत्रलाई भारतले कपिलवस्तु नामकरण गरेर बुद्ध भारतमै जन्मिएका हुन् भन्ने प्रमाणित गर्न खोजिरहेको छ ।
विश्वशान्तिका अग्रदूत सिद्धार्थ गौतमबुद्धले भारतको बोधगयामा बुद्धत्व प्राप्त गरेका भए पनि उनको जन्म नेपालको लुम्बिनीमा भएको थियो । उनी तिलौराकोटमा राजा शुद्धोधनको दरबारमा जन्मिएका थिए ।
तर, भारतले भने शुद्धोधनको दरबार तिलौराकोट, गौतमबुद्धको मावली देवदह र उनको जन्मस्थल लुम्बिनी सारा भारतमै बनाउन थालेको छ । अलिगढवामा बुद्धसित सम्बन्धित विभिन्न निर्माणकार्य तीव्र गतिमा भइरहेका छन् । निर्माणकार्यमा ट्रयाक्टरमात्र होइन, ५० औँ मजदुर खटिएका छन् ।
नक्कली लुम्बिनीको सुरक्षार्थ खटिएका अलिगढवाका राकेश भारतीले बुद्ध नेपालमा होइन, भारतमै जन्मिएको दाबी गरे । उनका अनुसार त नेपालले भारतीय सम्पदाको नक्कल गरेर लुम्बिनी र तिलौराकोट बनाएको हो । ‘बुद्धसँग सम्बन्धित धेरै प्रमाण भारतसँग छन्, नेपालले त नक्कल गरेको हो । अब भारतले बुद्ध गन्तब्यलाई थप आकर्षक बनाउँदै छ त के खराबी भयो ?’ उनले भने ।
माइतीबाटै र्फकंदै गरेकी आमा मायादेवीको कोखबाट बाटोमै (लुम्बिनीमा) जन्मिएका बुद्ध २९ वर्षको उमेरमा दरबार छाडेको नेपाली संस्कृतिविद्हरूको दाबी छ । ‘हामीलाई त थाहा भएन, देवदह, तिलौराकोट र लुम्बिनी सारा यतै बन्दै छन्’ अलिगढमा काम गर्दै भेटिएका भारत नौगढका एक मजदुरले भने ।
निर्माणमा खटिएका मजदुरका अनुसार सन् २०१२ भित्र देवदह र लुम्बिनीसहित नक्कली कपिलवस्तुले अन्तिम रूप लिँदै छ । भारतीय योजनाअनुसार आगामी दुई वर्षभित्र निर्माण पूरा गर्न करोडौँ रुपैयाँ खर्च भइसकेको छ ।
नक्कली निर्माणलाई सक्कली प्रमाणित गर्न भारतले देवदह, लुम्बिनी र तिलौराकोटका भग्नावशेषलाई पनि नक्कल गरेको छ । यताका भग्नावशेषका इँटा, माटोका ढिस्को र स्तम्भसमेत नक्कल गरेर उता ‘भग्नावशेष’ बनाइँदै छ । निर्माण पुरानो देखाउन पुराना भारतीय घरमा प्रयोग भएका इँटा किन्नसमेत भारतले करोडौँ रुपैयाँ लगानी गरिसकेको अलिगढवाका स्थानीय वासिन्दाले बताए । तर, कसैले पनि आफ्नो नाम भने बताउन चाहेनन् ।
कपिलवस्तुको सदरमुकाम तौलिहवाबाट २४ किलोमिटरको सडकदूरीमा अलिगढवा राज्यअन्तर्गत पीपरहवामा यो निर्माण भइरहेको छ । भारतले गौतमबुद्धको वास्तविक मावलीगाउँ देवदह, जन्मस्थान लुम्बिनी र दरबार तिलौराकोटबीचको दूरी पनि नेपालमा जस्तै बनाइएको छ ।
राजा शुद्धोधनका पालाका भेटिएका माटाका भाडालगायतका अधिकांश वस्तु तथा ठाउँसमेत भारतले नक्कल गर्दै उतै बनाइरहेको छ । माटाका भाँडा र वस्तुमा पुरानोजस्तै देखिने लेप पनि लगाइँदै छ ।
भारतले नक्कली कपिलवस्तु निर्माण गरिरहेको जानकारी जनस्तरबाट पाए पनि नेपाल सरकार भने मौन छ । तर, वास्तविक कपिलवस्तुबासी र बौद्धधर्मालम्बीले भारतको यो प्रयास दुखद् र निन्दनीय भनेका छन् । बुद्ध भारतमा नै जन्मिएको भनेर दाबी गर्दै ‘पुरातत्त्व’ नै निर्माण गर्ने भारतीय प्रयासका बाबजुद नेपाल सरकार मौन रहनु दुःखदायी भएको बताउँछन् पुरातत्त्वविद् वसन्त विडारी ।
भारतले कपिलवस्तुको तिलौराकोट, कुदान, अशोकस्तम्भलगायतका बुद्धस्थल अवलोकनका लागि भारतीयमार्ग भएर आउने पर्यटकलाई भ्रमित गर्ने र उतै राख्ने उद्देश्यले यस्तो निर्माण गरिएको कपिलवस्तुका वासिन्दाको भनाइ छ । संस्कृतिकर्मी प्रेमनारायण पाण्डेले भने, ‘उसैले धेरै किताब छाप्छ, उसैले धेरै प्रचार गर्छ, पयर्टक त भ्रममा पर्ने भए अब ।’
कपिलवस्तुका प्रमुख जिल्ला अधिकारी शम्भु घिमिरेले भने आफू भारत नगएकाले यस्तो जानकारी नपाएको बताए । ‘खोइ, म त भारततिर गएको छैन, त्यस्तो जानकारी छैन,’ उनले भने ।
कपिलवस्तुका प्रहरी उपरीक्षक शरद् चन्दले स्थानीयस्तरमा भन्दा पनि केन्द्रबाट नै समस्या समाधान गर्नुपर्ने बताए । ‘यो राष्ट्रियस्तरको समस्या हो, दुई देशका नेताहरूले मिलाउनुपर्छ, हामीले यहाँ बसेर के बोल्ने ? के गर्ने ?’ उनले भने ।
तर तौलिहवाका वासिन्दा तथा नेपाल विद्यार्थी संघका सहमहामन्त्री राजेश ज्ञवालीले भने भारतद्वारा निर्मित नक्कली कपिलवस्तु तथा लुम्बिनी र तिलौराकोट हटाउन नेपाल सरकारले पहल गर्नुपर्ने बताए । तर, नेपाल सरकारले औपचारिक रूपमा विरोध नगरेका कारण भारतले नक्कली कपिलवस्तुमा प्रत्येक डिसेम्बर २९, ३० र ३१ तारिखमा विभिन्न कार्यक्रम गरी बुद्धमहोत्सव मनाउँदै आएको छ । गत डिसेम्बरमा पनि बुद्धमहोत्सव मनाइएको थियो ।
भारतका अनुसार देवदह, लुम्बिनी र तिलौराकोटलाई व्यवस्थित गर्न भारतले दसवर्षे नीति ल्याएको भए पनि करिब ५ किलोमिटरको क्षेत्रमा भारतले ८० प्रतिशतभन्दा बढी काम सम्पन्न गरेको छ ।

Tuesday, April 26, 2011

सुनसान तिलौराकोट 
मनोज पौडेल                                                        From : ekantipur
बुद्ध जन्मस्थल लुम्बिनी, मायादेवी मन्दिर, अशोक स्तम्भ र पुरातात्विक महत्त्वका ताल वरपर जहिले चहलपहल हुँदा नजिकैको अर्को महत्त्वपूर्ण बुद्ध तीर्थस्थल तिलौराकोटलाई भने कुनै रौनकले छोएको हुँदैन । देशी-विदेशी पाहुनाले लुम्बिनी भरिभराउ  हुँदा  सिद्धार्थ गौतमले जीवनको २९ वर्ष  बिताएको स्थल तथा उनका पिता राजा शुद्धोदनको राजप्रासाद, मात्र २२ किलोमिटर पश्चिमको कपिलवस्तु जिल्लामा पर्ने तिलौराकोट भने सुनसान छ । बुद्ध लुम्बिनीमा जन्मिए पनि उनको स्याहारसुसार कपिलवस्तुमै भएको थियो । हुर्की बढी यहींबाट राजसी सुख सयल त्यागेर ज्ञान प्राप्तिका लागि उनी निस्किएका थिए । यस्तो महत्त्वपूर्ण स्थान अहिले बेवारिसे भएको छ । पालेबाहेक यहाँ कोही छैनन् । स्थानीय रूपमा कुनै कार्यक्रम राखिएको छैन । लुम्बिनी विकास कोष मातहत पर्ने कपिलवस्तुको तिलौराकोट लगायत ८ ठाउँको विकासमा सिन्कोसमेत भाँच्ने काम भएको छैन । पुरातात्विक स्थल तिलौराकोट, कुदान, गोटिहवा र निग्लिहवाको अशोक स्तम्भ, अरौराकोट, धमनिहवा, सिसहनिया र सगरहवा लगायतका महत्त्वपूर्ण स्थान चौपायाको चरण स्थल बनेको छ । वरिपरिको काँडे तार भाँच्चिएको छ । महत्त्वपूर्ण भईकन पनि माल पाएर चाल नपाएजस्तो भएका छन् कपिलवस्तुका पर्यटकीय स्थलहरू । यहाँ सय बढी पुरातात्विक, ऐतिहासिक, धार्मिक र संास्कृतिक स्थल छन् । कपिलवस्तुलाई पुरातात्विक स्थलहरूको खुला संग्रहालय भन्ने गरिन्छ । ती वर्षौंदेखि लथालिंग र उजाड छन् । ०५२ सालमा तिलौराकोट लगायत अन्य स्थललाई लुम्बिनी विकास कोषअन्तर्गत समावेश गरियो । विकास कार्यलाई एकीकृत रूपमा अघि बढाउने कार्यक्रम बनाएको १६ वर्ष भइसक्दा पनि यहाँ विकासको नाममा सिन्को भाँचिएको छैन । लुम्बिनीमा कार्यक्रम गर्नेहरूको भ्याइनभ्याई हुँदा यहाँ भने कुनै पत्तो
हुँदैन । सरोकारवाला निकायको निगरानीको अभावमा पुरातात्विक स्थलको जग्गा अतिक्रमण बढेको छ । बोल्ने कोही छैनन् ।
भगवान् बुद्धको बाल्य र युवा अवस्था बितेको ठाउँ भनी घुम्न आउने पर्यटकहरू महत्त्वपूर्ण दर्शनीय स्थलको यस्तो  अस्तव्यस्तता देख्दा दिक्क मान्छन् । चार वर्षपछि दोस्रोपटक यहाँ आएका ललितपुरका जीवन आचार्य भन्छन्, 'अहिले भग्नावशेषका भागहरू झन् दयनीय र जीर्ण भएका छन्, पवित्र तिलौराकोटको संरक्षण कार्यमा ढिलाइ र हेलचक्य्राइँ हुँदा असाध्यै दुःख लागेको छ ।' सरकारले पर्यटकीय स्थलको महत्त्व बुझ्न नसक्दा यहाँको  पुरातात्विक सम्पदा नासिँदो छ ।
यहाँ पर्यटक सूचना केन्द्र छैन । यसको अभावमा स्वदेशी/विदेशी पर्यटकले यहाँका पुरातात्विक विषयमा कुनै जानकारी पाउन सकिरहेका छैनन् । नेपाली पथ प्रदर्शकको अभावमा भारत हुँदै आउने पर्यटकलाई भारतीय गाइडले नै हाम्रो पुरातात्विक स्थानको मनलागी पाराले जानकारी दिने गरेका छन् । भारतले हाम्रा महत्त्वपूर्ण पुरातात्विक स्थलका बारेमा भ्रम सिर्जना गर्न खोजिरहेका बेला उनीहरूका
गाइडले नै पर्यटकलाई भ्रमपूर्ण तरिकाले जानकारी गराउँदा भारतीयहरूलाई नै फाइदा पुगिरहेको छ । यसतर्फ कसैले ध्यान दिएका छैनन् ।
विश्वव्यापी रूपमा फैलिएको भगवान् बुद्धको महिमा अझ व्यापक बनाउने लक्ष्य अनरूप जापानी वास्तुकलाविद् प्रा. केन्जो टागेले १९७८ मा तयार पारेको लुम्बिनी विकास गुरुयोजना ३२ वर्ष बित्न लाग्दा पनि साकार हुन नसक्दा त्यसको असर यहाँ पनि परेको छ । उत्तरदक्षिण १७०० फिट लामो र पूर्वपश्चिम १३०० फिट चौडा क्षेत्रफलमा फैलिएको तिलौराकोट दरबारमा तीन वटा भग्नावशेष छ । कोटको पश्चिममा पश्चिमीद्वारको भग्नावशेष छ भने पूर्वमा गौतम बुद्ध ज्ञान प्राप्तिका लागि निस्किएको द्वारका रूपमा परिचित महाभिनिष्क्रमण द्वारको भग्नावशेष छ । त्यस्तै कोटको मध्य भागमा राजप्रासादको भग्नावशेष स्पष्ट देखिन्छ । भग्नावशेषमा बस्न र थुक्न मनाही गरे पनि निगरानीको अभावमा सर्वसाधारणहरू यसैमा बस्ने र थुक्ने गर्छन् ।
उत्तरतर्फ बाणगंगा -भागिरथी) नदीसँग टाँसिएर रहेको तिलौराकोट अहिले चौपाया चरण स्थल भएको छ । कोटभित्रका प्राचीन इँटाहरू यत्रतत्र छरिएका छन् । यस्ता वस्तु कसैले लिएर हिँडे पनि बोल्ने कोही छैन । जिल्ला विकास समितिका पूर्वसभापति रमेश शर्मा तिलौराकोटको विकासका लागि छुट्टै सरकारी मान्यता प्राप्त स्वायत्त विकास समिति बनाएर जान सकेमात्र यहाँको विकास हुने बताउँछन् । कपिलवस्तुको पुरातात्विक विकासका लागि छुट्टै गुरुयोजना बनाएर अघि बढ्ने सकेमात्र यहाँको पर्यटकीय विकासमा टेवा पुग्ने कुरामा सर्वसाधारणले जोड दिएका छन् ।
तिलौराकोटको प्रशासनिक र रेखदेखको जिम्मा पाएको लुम्बिनी विकास कोष कार्यालय यहाँदेखि करिब २५ किमि टाढा रहेकाले पनि तिलौराकोटको संरक्षण संवर्द्धनमा समस्या परिरहेको छ ।

Friday, April 22, 2011

Gathering data.................................

Welcome, all my friends in this new blog. I wish you know me and have read my older blog if not check it its www.getsolutioninworld.blogspot.com. wish you all check it. In this blog i am going to share you all about nepal and how is nepal full of treasure. Only a right step can make this treasure come out leading us with benifits. There are still lots of things we dont know about nepal. The country where mt.everest stands and where god and goddess chose to live is not an ordinary one.... Frens wait somedays for the real begining.. Check this blog regularly